Tumibay si Belen dahil sa “Suspension” ng 3 Kalaban

By Mortz C. Ortigoza, MPA 

Naging isang bangungot ang 60-araw na preventive suspension na iginawad ng Office of the President sa tatlong mambabatas sa Dagupan City na kasama sa mayoryang-oposisyong Magic-7 na kalabang “mortal” ng nakaupong babaeng alkalde.

Ang mapait na kapalaran ng Magic 7 ay maging aral sa ibang kasapi ng mga sanggunian (lawmaking body) ng mga bayan, siyudad, at probinsiya sa buong Pilipinas na nakikipagbuno sa kapangyarihan sa nakaupong alkalde at kanyang mga kaalyansang mambabatas.

MAYOR Belen T. Fernandez browsing on an infrastructure project probably part of the P1.6 billion 2025 appropriation budget of Dagupan City (top photo and clockwise); the three councilors who were meted a preventive suspension by the Office of the President; and the five solons and Vice Mayor Brian Kua allied with the mayor who were crowing the P1.6 billion annual appropriation budget of the second class city for 2025 that they just approved after they became a majority a week ago.

Matapos mapansin ni Councilor Red Erfe-Mejia noong Oktubre 10, 2023 sesyun na may isang lalaking naka t-shirt na may bumubukol sa loob na baril sa gallery ng sangguniang panlungsod (SP) siya’y ay pumalag at sumigaw sa mga tauhan ng SP na isarado ang pintuan para walang taong makalabas.

Napagkamalan nya ang pulis na allegedly bodyguard ni Vice Mayor Brian Kua – kalaban niya sa konseho na taga minority.

“Copies of the video that reached social media showed Erfe-Mejia trying to wrestle control of the session by snatching microphones away from other officials, then delivering a tirade against others present in the session as well as demanding to lock the room to prevent anyone inside from leaving,” ayon sa isang bahagi ng utos ng preventive suspension na pinirmahan ni Office of the President’s Deputy Executive Secretary for Legal Affairs Atty. Anna Liza Logan.

Nagsimula ang “suspension” noong Oktubre 30 hanggang Disyembre 29, 2024 dahil sa kasong Abuse of Authority, Oppression at Grave Misconduct dahil sa kanilang naging asal sa naganap na sesyon.

Nakikinita kong madi-dismiss lang ng Malacanang ang kaso sa final suspension dahil “human nature” ang matakot at mataranta dahil sa sitwasyong inilarawan ko kanina.

Dinig ko pati korte kung saan inihain ng mga minority councilors ang mahinang criminal case (Alarm and Scandal? Unjust Vexation?) ay ibinasura na ang ginawa ng tatlo.

Gayunpaman, nakakasira pa rin sa mayorya ang dalawang buwang preventive suspension dahil nalagasan sila at naging mahinang minority, susmariosep!, habang  naging makapangyarihang majority naman ang mga dating binabara nilang taga oposisyon.

Hindi lang diyan nagtapos. Ang daan-daang milyong pisong pinipigilan nila sa nakalipas na mahigit dalawang taon na gastusin ni Mayor Belen ay parang isang bagong bukas na talon na bumulwak ng grasya para lalong magpaganda o magpaguapo at magpalakas sa huli sa mata ng karamihan ng mga nasasakupan niyang 174,302 populasyon (2020 census) o 138,721 botante (2022 census).

Ang SP ay may miyembro na labíng-tatló (13) kasama ang Bise Mayor Kua. Kailangan lang nila ng pito (7) para magka korum kasama na diyan si Kua at apat na boto sa mga ordinaryong batas gaya ng mga health at regulatory ordinances na hindi na kasama sa bilanggan ng numero ang bise alkalde. Pero kailangan nilang sundin ang sinasabi ng jurisprudence na Qualified Majority na pitong (7) boto sa 12 na opisyal na miyembro kung kailangan nilang ipasa ang supplemental at annual budget para sa pagbabayad sa kontraktor, mangutang sa banko at iba pa. Ito ay nakasaad sa Section 53 (a) ng Local Government Code: “A majority of all members of the sanggunian who have been elected and qualified shall constitute a quorum to transact official business. Should a question of quorum be raised during a session, the presiding officer shall immediately proceed to call the roll of the members and thereafter announce the results”

***

Dahil sa 60-day suspension ng tatlo ay naging agresibo ang pangangasiwa ni Mayor Belen T. Fernandez at isang araw  lang ang nakalipas matapos mag walked out ang apat na oposisyon sa sesyun, inaprubahan ng mga kaalyado niya ang tumataginting na P550 million na supplemental budget.

Ang dambuhalang halaga na naipon ng mahigit dalawang taong “polarization” o “schism” o sigawan at murahan sa konseho na naging circus sa mata ng mga taga Pangasinan at ibang bayan, lungsod at lalawigan sa Pinas.

 Ang nasabing salapi ay gagamitin sa pagbili ng mga heavy equipment, trucks para sa Waste Management Office, City Disaster Risk Reduction Management Office (CDRRMO) at iba pa.

Iyang P550 million supplemental budget ay nagpamangha sa mga alkalde at mga konsehales sa Pangasinan kung saan ang mga first class towns dito ay nagba- budget lamang ng mahigit o kumulang na P300 million kada taon at ang third class town gaya ng Basista ay P180 milyon lang kada taon.

Sinabi rin ng mga bagong mayoryang konsehales sa isang press conference noong Miyerkules na dalawang beses na sila mag si-sesyun mula sa regular na sesyun kada Martes kada linggo.  Approval galore ng mga projects at programa, anak ng bakang dalaga!, ang mangyayari dito, hahaha!

Noong Nobyembre 12 sa regular sesyun nila, inaprobahan ng sanggunian -- isang lingo makalipas ang brouhaha – ang P1.6 bilyon budget sa 2025.

Hindi ako magugulat na sa buwan na ito ipa fast tract ng Belen Fernandez Administration ang intensyon ng pag-utang ng P1 billion to P2 billion sa banko para maituloy na ang nabinbin niyang pangarap na modernong munisipyo na ilagay sa lupain ng pamilya niya doon sa kalagitnaan ng mga fishpond sa Barangay Pantal sa pamamagitan ng donasyon. Nabasag ang pangarap niyang ito dahil sa mga kill joy niyang mga kaaway sa City Council.

Kaya pa bang ipawalang bisa ng Magic 7 ang pagdaloy ng halos walang katapusang pagbulwak ng tubig sa talon gaya ng paghain ng injunction sa korte?

***

Himayin at suriin natin dito sa pamamagitan ng tatlong jurisprudence ng Korte Suprema kung naaayon sa batas ang pag apruba ng limang mambabatas na kaalayado ni Mayora.

Itong tatlong jurisprudence ay ang Jose Avelino v. Mariano J. Cuenco (G.R. No. L-2821, March 4, 1949), Manuel Zamora vs Governor Jose R. Caballero (G.R. No. 147767 January 14, 2004), at Municipality of Corella, Represented by Mayor Jose Nicanor D. Tocmo, Petitioner, Vs. Philkonstrak Development Corp. and Vito Rapa, Respondents (G.R. No. 218663, February 28, 2022).

 Sinabi sa Zamora na: “Lastly, for a resolution authorizing the governor to enter into a construction contract to be valid, the vote of the majority of all members of the Sanggunian, and not only of those present during the session, is required in accordance with Section 468 of the LGC (Local Government Code) in relation to Article 107 of its Implementing Rules. Even including the vote of Board Member Osorio, who was then the Acting Presiding Officer, Resolution No. 07 is still invalid. Applying Section 468 of the LGC and Article 107 of its Implementing Rules, there being fourteen members in the Sanggunian, the approval of eight members is required to authorize the governor to enter into the Contract with the Allado Company since it involves the creation of liability for payment on the part of the local government unit”.

Iligal ani ng Korte Supreme ang pag aproba ng pitong (7) na mga kaalyado ng gobernador ng Compostella Valley ang pagpapaayos ng provincial capitol sa isang kontrata sa Allado Company dahil lang kinapos ng isang boto ang kontrata. Paano iyan kung gumastos na ng milyon-milyong piso o daang milyong piso si Allado? Ihagulgol na lang niya ang kanyang madilim pa sa aspalto o alkitran na kapalaran dahil di siya babayaran ng Kapitolyo.

Ang pag aprobang supplemental at annual appropriation budget, bayad utang gaya sa mga kontrator at banko ay nasa ilalim ng Section 306 (payment of goods and services from local government funds).

Kung nasa Pilipinas lang ang miyembro na ayaw sumali sa sesyun, ang presiding officer ay maykapangyarihan na utusan ang kapulisan na hulihin ang nasabing miyembro para makasali sa pagboto. Ito ay ayon sa Section 53 (b) ng Local Government Code.

“…the presiding officer may declare a recess until such time as a quorum is constituted, or a majority of the members present may adjourn from day to day and may compel the immediate attendance of any member absent without justifiable cause by designating a member of the Sanggunian, to be assisted by a member or members of the police force assigned in the territorial jurisdiction of the local government unit concerned, to arrest the absent member and present him at the session (Section 53 (b)) LGC”.

Sa kaso ng tatlong konsehales na binabaan ng preventive suspension ng 60-araw, hindi sila makasali sa bilangan dahil “beyond the coercive power of the law” ang Sangguniang Panlungsod ng Dagupan magmula Oktubre 30 hanggang Disyembre 29  base sa Avelino vs Cuenco na himukin silang dumalo.

Nakasaad doon na: “The issue in said case was whether there was a quorum in a meeting attended by only 12 of 24 senators, one having been in the hospital while another was out of the country. This Court held that although the total membership of the Senate was 24, the presence of 12 members already constituted a quorum since the 24th member was outside the country and beyond the coercive power of the Senate”.

Naipaliwanag ko na kanina dito kung ilan ang simple majority at qualified majority na kailangan sa sesyun sa sanggunian sa Dagupan City

Noong pumunta ang tatlong konsehales ng Magic -7 sa Estado Unidos noong nakaraang taon, naisahan sila ng limang minority noong makitang apat sa kasama nila ang pumasok sa sesyun noong Oktubre 2023. Dahil doon inaprobahan ng minority na naging mayorya ang P1.3 billion budget para sa 2023 na matagal ng binibinbin ng Magic 7. Kung kinasuhan man sila sa korte, siguradong ginamit nila ang jurisprudence sa Avelino vs. Cuenco na walang coercive power si Vice Mayor Kua na pauwiin ang tatlo kaagad para maipasa ang budget.

Inuulit ko ang una kong sinabi dito sa blog ko: Dahil lang sa preventive suspension na hindi naman conviction at pwede namang ma-dismiss maya-maya, ito’y naging “costly” sa pakipagbuno ng mayorya o Magic-7 na pigilan na maging makapangyarihan ang alkalde na kalaban nilang mortal.

Kaya ang leksyon dito sa mga miyembro ng sanggunian sa buong Pinas: Mag ingat sa mga aksyon sa loob ng sesyun baka ito’y maging dahilan ng inyong preventive suspension at magka-leche leche ang political strategy ninyo kontra sa mga kalaban ninyo.

(Note: Hindi ko na isinali sa opinyon ko dito ang kawalan ng two-third votes noong baguhin ng mga kaalyado ni Mayor Belen ang internal rules ng sanggunian noong Nobyembre 4, dahil kung may paglabag man doon mababa lang ang multa or parusa kontra sa bagong mayorya. Ang paglabag doon ay hindi rin maging void ab initio ang proseso na ginawa ng mga kaalyado ni Mayora. Ang importante ay nasuri natin dito ang mga batas sa Local Government Code at mga jurisprudence)